„Witaj Majowa Jutrzenko, świeć naszej polskiej krainie”. Tymi słowami rozpoczyna się pieśń nawiązująca do wydarzeń sprzed 229 lat. Wysłuchajcie utworu za pośrednictwem zasobów internetu: 

https://www.youtube.com/watch?v=TOr4TiBNQGE

Według historyków, Konstytucja 3 Maja to ważny element pamięci zbiorowej, a wg. niektórych z nich, Polska odzyskiwała niepodległość trzykrotnie: 3 maja 1791, 11 XI 1918, 4 VI 1989 3 maja 1791 r. sejm czteroletni obradujący w Warszawie w latach 1788-1792, przyjął ustawę rządową, która do dziś nazywana jest Konstytucją 3 Maja. Powszechnie uważana jest ona za pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną ustawę regulującą ustrój prawny, obowiązki obywateli oraz organizację władz państwowych.

Konstytucja 3 Maja została uchwalona w celach ratowania Rzeczypospolitej. W 1772 r. doszło do pierwszego rozbioru ziem polskich. Duża część kraju została przejęta przez Rosję, Austrię i Prusy.

Sesja, na której uchwalono Konstytucję, odbyła się na Zamku Królewskim. 3 maja 1791 w sali senatorskiej zebrani senatorowie i posłowie w liczbie ok. 500 osób wysłuchali trzech przemówień króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który przekonywał że dawny ustrój musi być naprawiony. Gdy król podniósł rękę, by po raz czwarty zabrać głos, gest ten został odebrany przez zebranych jako przejęcie dokumentu przez aklamację. Wtedy rozległy się okrzyki „Wiwat król” „Wiwat Konstytucja”. Król od razu złożył przysięgę na Ustawę Rządową.

Jakie zmiany wprowadziła konstytucja?

Zniosła unię polsko-litewską, wprowadzając jedność państwa – w kraju będzie jeden rząd, skarb i armia. Ustanowiono trójpodział władzy, ustawodawczą – dwuizbowy parlament (sejm i senat), wykonawczą – król i rząd (Straż Praw) i sądowniczą – niezależne trybunały. Zniosła liberum veto i wolną elekcję. Wprowadziła tron dziedziczny.

Konstytucja straciła znaczenie, gdy 24 VII 1792r. król Stanisław August przystąpił do konfederacji targowickiej, a w 1793 r. przestała obowiązywać jako akt prawny. W 1795 r. odbył się trzeci rozbiór Polski. Nasz kraj na 123 lata zniknął z mapy Europy i świata.

Mimo rozbiorów pamięć o drugiej w dziejach świata konstytucji narodowej (uznawanej za bardzo postępowy jak na swoje czasy dokument) przez kolejne pokolenia pomagała podtrzymywać polskie dążenie do niepodległości i stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa.

W Polsce uznaje się ją, za ukoronowanie wszystkiego, co dobre i oświecone w polskiej historii i kulturze. Od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku, święto konstytucji 3 maja było obchodzone jako najważniejsze święto państwowe.

30 kwietnia 1990 sejm przywrócił Święto Narodowe Trzeciego Maja.

Przygotowały

Grażyna Janowska

Danuta Krawicka